ต้นกำเนิดจากอียิปต์โบราณ

ตำนานนกฟีนิกซ์มักเชื่อมโยงกับ เทพเจ้า และความคิดเรื่องการฟื้นฟูในหลายวัฒนธรรม แต่ต้นกำเนิดของตำนานนกฟีนิกซ์ส่วนใหญ่จะเชื่อมโยงกับ อียิปต์โบราณ นกฟีนิกซ์ในตำนานอียิปต์เรียกว่า Bennu ซึ่งเป็นนกที่มีลักษณะคล้ายกับเหยี่ยวหรือเหยี่ยวแม่น้ำ และเชื่อว่าเป็นตัวแทนของเทพ รา (Ra) เทพแห่งพระอาทิตย์ของอียิปต์

• Bennu หรือที่บางครั้งเรียกว่า The Bennu Bird เป็นสัญลักษณ์ของการเกิดใหม่จากไฟ นอกจากนี้ยังเชื่อว่า Bennu ได้รับการฟื้นฟูในทุกๆ รอบเวลา หรือการฟื้นฟูจากการทำลายโดยไฟ
• นกฟีนิกซ์ในความหมายนี้จึงถูกมองว่าเป็นสัญลักษณ์ของการฟื้นฟูอย่างไม่สิ้นสุดและเชื่อมโยงกับการขึ้นไปสู่ชีวิตใหม่หลังจากการตาย

ตำนานในกรีกโบราณ

ในตำนานของกรีกโบราณ ฟีนิกซ์ (Phoenix) มักจะถูกเล่าถึงในฐานะนกที่เกิดใหม่จากเถ้าถ่านหลังจากที่เผาตัวเองด้วยไฟ

• ตำนานกล่าวว่า นกฟีนิกซ์ เป็นนกที่อาศัยอยู่ในสถานที่ห่างไกลและมีอายุยืนยาวถึง 500 หรือ 1,000 ปี เมื่อถึงเวลาที่มันจะตาย มันจะเผาตัวเองในกองไฟจนหมดสิ้น แต่จากเถ้าถ่านนั้นจะมีลูกนกฟีนิกซ์ตัวใหม่เกิดขึ้นมา และวงจรนี้จะเกิดขึ้นซ้ำไปเรื่อยๆ
• นกฟีนิกซ์ของกรีกเป็นสัญลักษณ์ของการฟื้นฟู ความอมตะ และการกลับมาจากความตาย ซึ่งมักจะถูกใช้ในศาสนาและปรัชญาในการอธิบายเรื่องการเปลี่ยนแปลงและความหวัง

ในตำนานจีน

ในวัฒนธรรมจีน นกฟีนิกซ์ หรือที่เรียกว่า เฟิ่งหวง (Fènghuáng) เป็นสัตว์ในตำนานที่มีลักษณะคล้ายกับนกและมักจะถูกใช้เป็นสัญลักษณ์ของความงาม, ความโชคดี, และความเป็นมงคล

• เฟิ่งหวงมักถูกเชื่อมโยงกับจักรพรรดิและความเป็นเลิศทางศีลธรรม โดยเชื่อว่ามันจะปรากฏเมื่อมีผู้ปกครองที่มีคุณธรรมสูง
• โดยเฉพาะในตำนานจีน นกเฟิ่งหวงไม่ได้ถูกเชื่อว่าเป็นสัญลักษณ์ของการเกิดใหม่จากไฟเหมือนกับฟีนิกซ์ในตำนานอื่นๆ แต่เป็นสัญลักษณ์ของ การเป็นอมตะและความบริสุทธิ์

ในตำนานอื่นๆ

นกฟีนิกซ์ยังปรากฏในหลายวัฒนธรรมอื่น ๆ รวมถึงใน ตำนานเปอร์เซีย และ ตำนานของชนเผ่าอินเดียแดง โดยบางตำนานกล่าวถึงนกที่สามารถเผาตัวเองและฟื้นฟูจากเถ้าถ่าน ขณะที่บางตำนานเชื่อมโยงนกฟีนิกซ์กับความมั่งคั่งและการเปลี่ยนแปลงที่ดีในชีวิต